odyseja: notatka 5

Zegar stojący w kącie mówił mi dziwne rzeczy. Opowiadał dziś historię wojenną, jak był na wyprawie po Moskwę, a to znaczyło, że był Francuzem. Jak wybił godzinę zwycięstwa, a potem jego wskazówki zastygły przymarznięte do jego rozpłaszczonego nosa. Kiedy mówił o rzeziach, o ludziach przeglądających się w jego tarczy, o ich wykrzywionych strachem i desperacją twarzach, dotykałam go ze wszystkich stron. Nie wiedziałam, z czego jest zrobiony, z jakiego drewna… ach, ci Francuzi, nie idzie ich zrozumieć. Ale lubiłam go – w końcu tylko dla mnie decydował się cofać swoje wskazówki, przenosić w przeszłość tych jego wojen napoleońskich. Nie mówiłam mu, że jeszcze parę lat temu byliśmy śmiertelnymi wrogami – dokładnie w tym okresie, w tej epoce. Ponoć zepsuł się na kilka dekad… na kilka… dekad? W każdym razie zepsuł się, kiedy przekraczali rzekę, a milkł, kiedy wskazówki przesunęły się na dwunastą. Czas spać, czas spać – mówił mi imbryk, a filiżanki ustawiały się w rządku w kredensie. A zegar po prostu przestawał mówić, wsłuchany w powiewanie chorągwi.

Świecznik był dużo bardziej towarzyski.

Zaraz…

Co takiego!?

Kiedy zjawiłam się w sali, wszyscy już byli – tłoczno, mimo że właściciel dworu zapewnił mnie o kameralności przyjęcia. Wszędzie otomany, kurtyny, wystrojone stoły. Wypolerowane świeczniki lśniły nienaturalnie, jakby rzeczywiście zwisały z nich diamenty. Ścisnęłam tylko mocniej mój mosiężny lichtarz, oburącz. Pot zmieszany z kurzem wytworzył jakiś rodzaj mazi, utknął mi między palcami, włażąc nieprzyjemnie w drobne otarcia na dłoniach. Coś było nie tak, coś sprawiało, że czułam się nieswojo, ale nie potrafiłabym powiedzieć, co to takiego.

W każdym razie podeszłam do niego bliżej – mężczyzna siedział zapadnięty w bordowy fotel. Pachniałam rdzą i naftaliną.

Nie pamiętam, jak wyglądał właściciel dworku – chyba był dość stary, lecz zamiast siwizny, jego szczękę porastała gęsta czarna broda ze sztywnych poskręcanych włosów. Rozpiął prążkowaną kamizelkę.

Gestem pozwolił mi usiąść obok i zaczął dokładnie w tym miejscu naszej rozmowy, w której skończyliśmy ostatnio, w jego gabinecie. A może pracowni? Jaka to różnica?... Czy to był on? Z kim rozmawiałam? Nie umiem powiedzieć, nie pamiętam. Ostatnio wszystko się rozmywa, czuję się tak, jakbym spędziła w tej rezydencji całe moje życie – i w pewnym sensie właśnie tak było. Nagle ogarnęło mnie zmęczenie, powieki stały się ciężkie.

Usiadłam na podnóżku, więc musiałam zadrzeć nieco głowę, żeby spojrzeć mu w twarz. Patrzyłam na tę twarz i jej nie widziałam, ale nie stanowiło to wtedy jakiegoś kłopotu. Nie widziałam go, ja tylko wiedziałam, jak wygląda: mniej więcej.

– Kiedy była małą dziewczynką, stroniła od innych dzieci. Pytałem dlaczego i okazywało się, że chłopcy są zbyt płytcy, a dziewczęta za bardzo takie udają. Ale to nie była prawda, to ona ich tak traktowała, więc została odrzucona. Zamykała się w swoim pokoiku na poddaszu, potrafiła tam przesiedzieć całe popołudnia, nie wiedziałem, co robiła, a zachodziłem w głowę. Lubiła się w ogóle zamykać: w pokoju czy w sobie… Światło w szczelinie pod drzwiami drgało zawsze długo w nocy. Byłem prostym krawcem, nie wiedziałem, kim jest moja dziewczynka – bałem się.

– Jak skromny krawiec zdobył ten dwór? – zapytałam, przerywając nieelegancko.

Spojrzał na mnie wymownie. Pokręcił głową, że nie warto o tak błahych rzeczach rozmawiać.

(takich jak dziury w pamięci, w opowieści, w fabule).       

– Właśnie taka – powiedział tylko, zamyślając się. – Racjonalna, a jednak tkwiła w niej ta iskra marzycielki… idealistki, jeśli pani woli. Miała niepokornego ducha, rozsadzającego jej pierś. Były dwie drogi: albo rozerwie jej ciało, albo wypali się, cicho. Zasyczy i zgaśnie. Modliłem się o tę drugą możliwość, wtedy może… Może…

– Życzył jej pan śmierci? – zapytałam szczerze oburzona.

Zaśmiał się ponuro z absurdalności mojego pytania.

– Pragnąłem, by to coś zginęło. Przyznaję: chciałem, żeby była jak wszystkie młode panny. Marzyła o chłopcu, o pierścionku zaręczynowym i nowej sukience. Nową sukienkę zawsze mogłem jej dać. Chciałem, żeby była grzeczna i ułożona, by ładnie układała ręce na podołku i modliła się przed każdym posiłkiem. Miała później dzieci…

Zawiesił głos. Nie miał zamiaru się odezwać.

– Nie doceniał jej pan, prawda? – Nagle poczułam się rozdrażniona, przerwałam mu tę jego okropną ciszę. By ukryć drżenie dłoni, poprawiłam fałdy spódnicy.

– Dziś nazwano by ją zapewne kobietą wyzwoloną. Emancypantką.

– Pisała?

Kiwnął głową.     

– Do gazet. Ale to już później.

– Na studiach?

Tym razem nie kiwał głową, schylił ją tylko – zawstydzony. Poczułam zniecierpliwienie w stosunku do tego człowieka – czego on niby chciał? Mieć córkę czy lalkę?

– Wstydził się jej pan przed sąsiadami? – zapytałam rozdrażniona. – Dziwaczki?

Zaśmiał się chrapliwie.

– Moja droga pani, jak pani nic nie rozumie – odpowiedział, podniósłszy głos. Nabrał chyba pewności siebie, jakby moja pomyłka (w czym się pomyliłam?) pozwoliła mu odzyskać pewność siebie. – Nie rozumie pani w ogóle, o czym pani opowiadam, o czym jest ta historia. O kim. Kompletnie nie potrafi pani poznać się na temacie, literacko wszystko złożyć i przeanalizować.

– Opowiada mi pan o swojej córce – prychnęłam urażona.

Roześmiał się w głos, zobaczyłam jego ciemnoróżowe gardło.

Dotarło do mnie, że choć jestem na balu, nie ma muzyki. Tylko ta opowieść.

– Pani tak nie myśli!                                        

Poczerwieniałam, zacisnęłam mocniej palce na lichtarzu. Wybuchła we mnie złość, jakiś wyrzut – jakbym trzymała coś bardzo mocno, aż do bólu, i wreszcie wypuściła. Jak krzyk. Wstałam z podnóżka i spojrzałam na niego nareszcie z góry. Prosto w oczy (ale nie miał oczu).

– Skąd pan wie?...

– Bo pani myśli, że to o pani. Ta historia.

Oniemiałam, cofnęłam się i nie wiedziałam, co powiedzieć. Równie dobrze mogłabym uderzyć się w czoło moim świecznikiem. Niespodziewaność tego spokojnego, rzeczowego stwierdzenia kompletnie zbiła mnie z pantałyku.

– N-nie… – wykrztusiłam tylko, choć wiedziałam, że moje słowa nie mają teraz absolutnie żadnego znaczenia. Jakimś cudem nie miały, z jakiegoś powodu: po prostu to wiedziałam. Tak jak wiedziałam, jak wyglądał, mimo że go nie widziałam.

Zupełnie jak we śnie.

Mężczyzna patrzy teraz na mnie z góry. Dwoma czarnymi dziurami w czaszce.

Zwisał z żyrandola na grubej lnianej linie. Przysięgam, że słyszę jak jego skóra chrzęści i do tego dźwięku mam zamiar zatańczyć walca.